Renske Bok
Gastbijdrage Renske Bok van Papegaaiennu.nl
Revoluties in de omgang van huisdieren
​
Er is wat gaande bij de huisdiereigenaren in de wereld. 2 echte revoluties in Nederland.
In Nederland is freeflight bij papegaaien populair. Dit heeft een goede en een minder goede kant.
Goed, omdat we vogels meer eigen keuzes geven. Geen eigen keuzes kunnen nemen is zeer stressverhogend. Het is zelfs reden nummer 1 dat huisdieren stress hebben… Daarnaast is het vliegen, dit is goed voor de conditie, algehele lichamelijk welzijn van de vogel en is natuurlijk gedrag. Dit wordt ook wel soort specifiek gedrag genoemd. Het past helemaal bij het dier!
Paradoxaal genoeg is het ook slecht, omdat freeflight veel training met zich meebrengt en er risico’s aan vastzitten… Deze risico’s vergen veel van de trainer. Het kost tijd, een leven lang leren en het wordt ook wel een ‘Way of life’ genoemd. Wat doe je als je vogel niet meer uit een boom wilt komen? Als hij andere mensen lastig valt? Als hij wegvliegt en niet meer terugkomt? En dit zijn dan nog de ‘kleine’ problemen. We hebben het nog niet over roofvogels gehad… Het is buiten en deze omgeving kan nooit helemaal gecontroleerd worden, daarom moet je een expert willen worden in trainen als je hier aan begint.
​
​
Praten met dieren?
​
Maar er is zich nog wat aan het ontwikkelen. Fluent pet, Hunger for words, dog buttons, Talk to the beans, My reading pets, zijn allemaal bezig met huisdieren eigen keuzes te geven. Dieren laten ‘praten’. Dit doormiddel van AAC communicatiecomputers of dogbuttons. De dieren zeggen dus niet zelf het woord (ja, we laten Alex de grijze roodstaart van Irene Peppenberg even buiten beschouwing;) maar snappen de (versimpelde) betekenis wel van het woord en kunnen naar eigen goeddunken op de knoppen drukken om met ons te communiceren.
Mensen zijn in eerste instantie sceptisch…
​
Kan een huisdier echt een woord snappen?
​
Papegaaien praten toch alleen maar na?
Een hond of papegaai kan wel degelijk een woord begrijpen. Het is al lang bekend dat dieren prikkels aan elkaar kunnen linken. Het geluid van een koelkastdeur bijvoorbeeld. Het vlees van de hond staat in de koelkast en de hond hoort dus altijd de koelkastdeur als het vlees voor hem gepakt wordt. Op een gegeven moment staat de hond je met schattige puppyogen aan te kijken als je alleen al de koelkastdeur opendoet. Je pakt je kaas eruit, maar dat maakt voor de hond niet uit. Hij heeft het geluid gelinkt. Sterker nog, als je niet altijd het vlees geeft ga je onregelmatig belonen. Dan zal het gedrag er nog sterker inkomen. (Interval bekrachtiger heeft dit officieel.) Waarom zou dat alleen met het geluid van een koelkastdeur kunnen en niet met een woord? Inderdaad, dat kan wel, het is in andere onderzoeken al aangetoond. Google er gerust op.
​
Conditionering
​
We noemen dit klassieke conditionering. Ivan Pavlov heeft dit in 1860 al bewezen.
Ook papegaaien zijn hier slim genoeg voor. Denk aan het geluid van je aankomende auto bijvoorbeeld. Yess, baasje komt thuis en je vogels beginnen al te roepen. Bij mijzelf kan ik een duidelijk voorbeeld geven van het woord ‘nootje’. Als ik tegen mijn zonparkiet “Wil je een nootje?” zei en ik draaide mij om, dan vloog deze gele rakker meteen naar het juiste keukenkastje. Precies waar de nootjes lagen en nog voordat ik in de keuken was aangekomen…
Als je dier doorkrijgt dat zijn gedrag een bepaalde reactie geeft, dan noemen we dit operante conditionering. De psycholoog Skinner heeft deze theorie bedacht. (Ik hoor iemand nu in gedachte “Skinner!” roepen in de tekenfilmserie ‘De Simpsons’…)
In de basis is Skinners theorie dit: gedrag met een positieve uitkomst wordt vaker herhaald en gedrag met een negatieve uitkomst sterft uit.
Dus als je iets doet en mensen reageren daar erg positief op, dan zal je het waarschijnlijk vaker doen. Doe je iets anders en iedereen reageert daar afwijzend op dan is er meer kans dat je er mee stopt.
​
Belonen
​
De knoppen geven het dier wat hij of zij wilt op hun zelfgekozen tijdstip. Bijvoorbeeld: het drukken op de knop wandelen betekend dat we daadwerkelijk gaan wandelen. Daardoor blijft het dier na een leerperiode de knoppen gebruiken. Het levert voordeel op! De consequentie van de knop is al een beloning op zichzelf. Daarom hoef je weinig voerbeloningen te geven.
Bij papegaaien gebruik ik in het begin wel meer voerbeloningen. Dit heeft 2 redenen.
-
Ik gebruik in het begin meer klassieke conditionering (welk geluid is wat) en dan heb je geen leuke consequentie.
-
Daarnaast is de ‘pressure touch’ op een iPad toch redelijk moeilijk. (Vogels zijn relatief klein en ze moeten hard werken om genoeg kracht uit te oefenen.)
Onderzoek
​
Vogels zijn minstens even intelligent als honden. In verscheidene onderzoeken kunnen ze zelfs meer begrippen onthouden als honden(!) Een richtlijn is ongeveer 1700 begrippen. Daarnaast zijn papegaaien veel visueler ingesteld als honden. Ze kunnen zelfs meer zien en verder kijken als mensen. En ze zijn auditief ook sterk. Daarom kunnen zij een iPad/tablet/mobiel ook prima gebruiken!
De scepticus komt weer langs: Maar maar… Ze hebben toch geen complete taal?
Een complete taal hebben ze inderdaad niet. Een gemiddeld volwassen persoon kent ongeveer 42000 woorden (begrippen). Dat is iets meer dan 1700… We noemen het daarom ook wel een simpel communicatiesysteem. Maar dit simpele communicatiesysteem maakt hun leefwereld wel een heel stuk groter!
Geeft ze alleen al 50 keuzes. 50 verschillende dingen die ze kunnen kiezen op hun eigen moment. Zelf weer controle over hun leven! Hoe gaaf is dat alleen al! En onze vogels kunnen echt meer. Ik ben nog maar een jaar of 4 bezig met Loekie en hij kent al meer als 100 woorden..! Hoe oud werden papegaaien ook al weer? Juist! Tijd en mogelijkheden genoeg dus!
En kosten deze trainingen echt zoveel tijd? Als je tijd met je vogel wilt doorbrengen, maakt het dan uit of je een boekje voorleest, hem een trucje aanleert, een foerageer spel met hem speelt of..? Nee toch? In de praktijk ben ik echt niet veel meer tijd kwijt met mijn vogel. Alleen geeft Loekie nu beter aan waar hij zin in heeft. (En daardoor een blijere vogel met MINDER probleemgedrag)
​
Lichaamstaal
​
En ja, dieren hebben hun eigen (lichaams)taal. En daar kom je heel ver mee. Sterker nog, mijn persoonlijke mening is dat als wij een huisdier willen, wij eerst hun taal moeten leren.
Maar het is lastig, wij spreken het niet altijd even goed en snel genoeg (het is niet onze eerste taal) en lichaamstaal heeft uiteindelijk echt beperkingen.
Bijvoorbeeld: Als Beike onze hond bij de tafel gaat staan piepen dan weten we dat ze iets wil. We gaan dan 1 voor 1 de mogelijkheden af. Heb je Kong? (Dit is een voerspel met haar brokjes erin) Heb je water? Wil je kroelen? Wil je op schoot? Wil je wandelen? Maar als ze hier allemaal afwijzend op reageert..? Dan weten we dus niet wat ze wilt. Terwijl met dogbuttons ze gewoon op de juiste knop drukt;)
Vogels hebben duidelijk allemaal een eigen wil en karakter. En die eigen keuzes maken kan gewoon erg goed met een AAC commboard app!
Op mijn website kan je nog meer wetenschappelijke artikelen vinden over bovenstaand onderwerp. Daarnaast zijn verschillende bedrijven met nog meer artikelen bezig. Mochten deze gepubliceerd worden dan horen jullie het zeker!
Commboard vs freeflight
​
Het interessante is dat praten met een AAC communicatiesysteem (spraakcomputer) ook een ‘way of life’ is. Net zoals freeflight. Waarom?
-
Omdat je hierbij ook moet blijven leren.
-
Omdat het veel training kost met je huisdier.
-
Omdat het je dier die broodnodige keuzes geeft.
Maar de risico’s van freeflight zijn NIET aanwezig. We houden onze vogels met een spraakcomputer wel in een afgesloten veilige omgeving. Ook voor kneusjes en lichamelijk gehandicapte vogels is dit een erg goede oplossing!
Wil je weten hoe je hier de eerste stap in kan zetten? Wil je meer informatie? Of zou je een cursus hierin willen volgen? Check dan mijn website!